Σαν

Επιμελήτρια: Ελένη Κρίκκη

 

Ο Teriade (Ευστρ. Ελευθεριάδης) ήταν εκδότης τέχνης και εξέδιδε στο Παρίσι το περιοδικό  VERVE με συνεργασίες ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών.  Τα εξώφυλλα του περιοδικού φιλοτέχνησαν σημαντικοί Ευρωπαίοι εικαστικοί.  

Στην Ελλάδα το 1945 ο Οδ. Ελύτης, ο οποίος γνωρίζει προσωπικά τον Teriade, προτείνει στις

Ιωάννα Τσάτσου
Χρέος (1979), Γιάννης Μοραλης

νεοσύστατες εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ κάτι ανάλογο. Έτσι «δένεται» η συνέχεια και έχουμε τις πρώτες εκδόσεις ποιητικών συλλογών με προμετωπίδες των ζωγράφων Γκίκα, Νικολάου, Μόραλη, Στέρη, Τσαρούχη, από τις παραπάνω εκδόσεις.

Με τα χρόνια οι προμετωπίδες των βιβλίων γίνονται εξώφυλλα βιβλίων από τις εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ, ΕΣΤΙΑ, ΝΕΦΕΛΗ, ΑΓΡΑ και άλλες, με σύγχρονους εικαστικούς:  Κυριτσόπουλος, Λεβίδης, Μυταράς, Χουλιαράς και άλλους.

Στο φυλλάδιο Ζωγραφική για βιβλία του Α. Λεβίδη ο Αλέξης Κυριτσόπουλος σημειώνει:

«Η σχέση κειμένου και εικόνας είναι πολύ παλιά υπόθεση. Επί του προκειμένου, μπορεί τα καλύτερα εξώφυλλα να είναι όσα έχουν απλώς τον τίτλο και το όνομα του συγγραφέα του βιβλίου και τον εκδότη…

Μπορεί τα ωραιότερα βιβλία να είναι τα δεμένα.  Γιατί και το βιβλίο είναι ένα αντικείμενο που μπορεί νά ΄ναι ωραίο, νά ΄χει  το ήθος του δηλαδή, που κρύβει έναν ολόκληρο κόσμο. ΄Η μία ψυχούλα.  Όμως η εικόνα, η όψη του είναι μία πρόκληση, μια περισσή γοητεία.

Άλλοτε ζητούσαν από ζωγράφους να εικονογραφήσουν το κείμενο. Μερικές φορές προτείνουν

τουλάχιστον ένα στολίδι. μια προμετωπίδα που θα αναπαριστούσε την ψυχή του βιβλίου (κανείς βεβαίως ποτέ δεν διανοήθηκε να χρησιμοποιήσει έργο ξένου ζωγράφου, ή άλλης εποχής…).  Και η ζωγραφιά φυλασσόταν ήσυχα στην β΄ αριστερή σελίδα, απέναντι από τον τίτλο, συνήθως σε χαρτί διαφορετικής ποιότητας σύμφωνα με τις τυπογραφικές προδιαγραφές. Τό ΄γραφε και στο εξώφυλλο. προμετωπίδα Γιάννη Τσαρούχη, Γιάννη Μόραλη, Χατζηκυριάκου-Γκίκα, Στέρη.

Στις μέρες μας η εικόνα αυτή περνά στο εξώφυλλο. λέξη που μοιάζει μάλλον φτωχή όταν εννοεί την αποκάλυψη του προσώπου του βιβλίου που επιχειρεί ο ζωγράφος κοιτώντας στα μάτια το κείμενο…

Εδώ έχουμε εξώφυλλα που σκέφτονται. όχι  μόνο αυτό που συνηθίζουμε να λέμε και να γυρεύουμε:  το θέμα, αλλά και να τα αποδώσουν με τον τρόπο της ζωγραφικής…»

Στην γενέθλια πόλη του Teriade, τη Μυτιλήνη (όπου ο Teriade ίδρυσε το Μουσείο Θεόφιλου) θα εκτίθενται  πρώτη φορά σε συσχέτιση με το έργο του, προμετωπίες και εξώφυλλα βιβλίων των παραπάνω εκδόσεων.

Οδυσσέας Ελύτης
Ήλιος ο πρώτος (1963), Γιάννης Τσαρούχης