Κείμενο, Επιμέλεια:
Συραγώ Τσιάρα - Ιστορικός τέχνης, διευθύντρια του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης και επιμελήτρια του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης
Συραγώ Τσιάρα - Ιστορικός τέχνης, διευθύντρια του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης και επιμελήτρια του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης
Θεωρούμε αναπόσπαστο μέρος του έργου τις μουτζούρες και τα σχέδια με δημιουργικές προσδοκίες.
Βλέπουμε στον γραφικό χαρακτήρα μια ποιητική παρόρμηση. Καταστρέψαμε τα σημεία στίξης…
Καταλαβαίνουμε τα φωνήεντα σαν χρόνο και χώρο, τα σύμφωνα σαν χρώμα, ήχο, οσμή…
 |
| Μαρία Λοϊζίδου - I must not chase the girls |
Δεν πρόκειται για τις αιρετικές διακηρύξεις κάποιας ομάδας σύγχρονων νέων καλλιτεχνών που επιχειρούν να ξαναδούν τις σχέσεις λόγου και εικόνας από την αρχή στο πεδίο της τυπογραφίας ή της δημιουργίας βιβλίων -καλλιτεχνημάτων, αλλά για τους Ρώσους Φουτουριστές Νταβίντ και Νικολάι Μπουρλιούκ, Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι, Εκατερίνα Νίζεν, Ελένα Γκουρό, Βίκτορ Χλέμπνικοφ και Αλεξέι Κρουτσόνιχ που έναν αιώνα πριν, το 1913, τύπωναν το δεύτερο κατά σειρά μανιφέστο τους με τίτλο "Το Δόκανο των Δικαστών" σε χαρτί ταπετσαρίας. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πειράματα της ρωσικής πρωτοπορίας στη σύζευξη λογοτεχνίας και εικαστικών τεχνών και ταυτόχρονα μια μαχητική διακήρυξη προθέσεων, ένα από τα σπάνια livres d’ artistes («αυτόγραφα βιβλία» τα αποκαλούσαν οι ρώσοι φουτουριστές) με καινοτομίες τόσο στη μορφή όσο και στο περιεχόμενο που αντιστρατεύονταν τις παραδοσιακές συμβάσεις και χάρασσε ένα διαφορετικό δρόμο στη δημιουργία ενός σύνθετου εικαστικού – λογοτεχνικού δημιουργήματος. Εφαλτήριο αυτής της συλλογικής προσπάθειας ήταν η κοινή πεποίθηση ζωγράφων, ποιητών και θεωρητικών ότι είχε έρθει πλέον η ώρα να ακυρωθεί στην πράξη κάθε τι ξεπερασμένο, ακαδημαϊκό και συντηρητικό και ότι η εποχή απαιτούσε νέες μορφές για να αναπαραστήσει τα νέα κοινωνικά και πολιτικά δεδομένα, τέσσερα μόλις χρόνια πριν την Οκτωβριανή επανάσταση.
Αν και η συμβολή των κινημάτων της ρωσικής πρωτοπορίας στην εξέλιξη των βιβλίων καλλιτεχνημάτων είναι ιδιαίτερα σημαντική, η δυτική ιστοριογραφία έχει ενσωματώσει κατά κύριο λόγο τις κατακτήσεις των ιταλών φουτουριστών, των εξπρεσιονιστών, των ντανταϊστών και του ολλανδικού De Stijl στην πειραματική τυπογραφία, την ευφάνταστη συναρμογή εικόνας και λόγου, την απελευθέρωση των γραμμάτων από τη συντακτική και περιγραφική του λειτουργία και τη συγκρότηση νέων παραδόσεων αναπαράστασης, απελευθερωμένων από την υποτακτική σχέση του λόγου στην εικόνα ή το αντίθετο. Σήμερα βέβαια, ο όρος βιβλία – καλλιτεχνήματα, ή artist books είναι πολύ περισσότερο διευρυμένος και καλύπτει περιοχές που είτε περιορίζονται στις δύο διαστάσεις με τη μορφή σελίδων ενός βιβλίου που αναρτώνται στον τοίχο, είτε επεκτείνονται στο χώρο με τη μορφή γλυπτού ή εγκατάστασης, αξιοποιούν το κολάζ, το σχέδιο, τη φωτογραφία, την ψηφιακή σύνθεση και τα αρχειακά ντοκουμέντα, υιοθετούν εκδοχές άυλης αναπαράστασης, αλλά και σχολιάζουν την ίδια την παράδοση του εικαστικού βιβλίου. Βιβλία που καλούν τον επισκέπτη – θεατή να τα ξεφυλλίσει για να ανακαλύψει κρυμμένους κόσμους, να περιηγηθεί στο χώρο που δημιουργούν και να αισθανθεί την ενέργεια που εκπέμπουν, να τα αγγίξει και να ερμηνεύσει τις προθέσεις τους, χωρίς υποχρεωτικά να αναζητά ευθύγραμμες νοηματικές σχέσεις.
Η διεύρυνση που παρατηρείται τις τελευταίες δεκαετίες στη μορφή που παίρνουν τα βιβλία-καλλιτεχνήματα αντικατοπτρίζει ποίκιλες μεθόδους επεξεργασίας, έκδοσης και διανομής τους που μπορεί να περιορίζονται σε μοναδικές χειροποίητες δημιουργίες, να εκδίδονται σε περιορισμένα αντίτυπα, ή σπανιότερα να βγαίνουν σε μαζική παραγωγή. Η έκθεση με τίτλο ‘Επί’ επιδιώκει να παραθέσει μία ενδεικτική και με κανένα τρόπο εξαντλητική επιλογή σύγχρονων εικαστικών βιβλίων (artists books) δεκατεσσάρων Ελλήνων καλλιτεχνών. Στόχος της έκθεσης είναι να διερευνήσει τα μέσα, τις τεχνικές και τις ιδιαίτερες προσεγγίσεις του χειροποίητου και ψηφιακά επεξεργασμένου εικαστικού βιβλίου όπως αυτές αποτυπώνονται στις πειραματικές κατευθύνσεις των τελευταίων δεκαετιών.
Η πολύτιμη παρακαταθήκη του Τεριάντ και συγκεκριμένα τα βιβλία – καλλιτεχνήματα του ευρωπαϊκού μοντερνισμού όπως η σειρά VERVE και τα Grands Livres του Μουσείου – Βιβλιοθήκης Στρ. Ελευθεριάδη αποτέλεσε και το αρχικό έναυσμα για τη σύλληψη της έκθεσης Επί στην οποία συμμετέχουν οι Δημοσθένης Αγραφιώτης, Χρήστος Βενέτης, Ελένη Κρίκκη, Αλέξανδρος Μαγκανιώτης, Βιργινία Μαστρογιαννάκη, Θοδωρής Λάλος, Μαρία Λοϊζίδου, Δέσποινα Μεϊμάρογλου, Χριστίνα Μήτρεντζε, Ράνια Μπέλλου, Μαρία Παπαδημητρίου, Αθηνά Τάχα, Γιώργος Τσεριώνης.
Blogger Comment
Facebook Comment